---
Sözcükbirimin kitap taınımı?
===
![[Pasted image 20241117191028.png]]---
Ev üzerinden sözcükbirime örnek ver
===
![[Pasted image 20241117191144.png]]---
Biçimbirimlerin Türkçedeki değerlendirilme şekilleri
===
![[Pasted image 20241117194342.png]]
Eylemler kendi başına olmuyor ya, cümle sonunda git- gibi kullanmıyoruz (emir kipi ayrı mevzu)---
Sıfır biçimbirimcik kavramına örnek ver
===
![[Pasted image 20241117194550.png]]---
Sözcüklere ekleri ekleme yöntemlerimizi açıkla
===
Tr de son ekler görülür daha çok
geç-iş, kal-ıt, göç-men // gül-dü, gül-ecek ..
Batı dillerinde ise ön ek daha yaygındır
pro-noun, de-verbal, ir-realis, impos-sible, ab-origin, ex-wifeTürkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine
---
Eğer konuşma anı ile eylemin ifade ettiği olay/durum örtüşüyorsa, bu xxxx eki ile gösterilir
===
Şimdiki zaman eki -yor
Sigarayı bırakmaya söz veriyorum
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]---
Eğer eylemin ifade ettiği olay/durum konuşma anından sonra gerçekleşecekse, bu XXXX eki ile gösterilir
===
gelecek zaman eki ile gösterilir
Sigarayı bırakacağım
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
Görünüş tanımı?
===
Görünüş, eylemin ifade ettiği olay/iş/durumun zamansal iç yapısını belirtir. Bitmişlik (perfective) ve bitmemişlik(imperfective) görünüşü gibi. Bir olay geçmişte olmuş olabilir ama bitmiş olmak zorunda değil o hesap
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
Taylan hoca yantümceleri nasıl ayrıştırıyor/kategorize ediyor
===
Çekimli eylemli ve çekimsiz eylemli yantümceler olarak
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
Taylan hocanın bulgularına göre: Türkçedeki yan tümcelerin çoğu XXXX eylemlidir.
===
Çekimsiz---
Yan tümce örneği ver
===
[Sana tavsiye ettiğim kitab]ı okudun mu?
[Bunu onun yazdığın]dan eminim
Yani mantık dıklı cümle kur, hep kitap gibi örneğe başvuruyoruz ya o hesap
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
İçin ilgeci bulunan cümlelerde -dık nasıl bir anlam katıyor?
===
neden
Ödevini bitirdiği için o da bizimle sinemaya gelecek/geldi
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
-Me biçimbirimiyle kurulan cümlelerde -dık nasıl bir anlam taşır?
===
Amaç
Ödevini bitirmesi için ona biraz daha zaman verdik / vereceğiz
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]---
Tümleç yantümcelerinde karşımıza çıkan -DIK eki ile kurulan yantümcenin geçmiş zaman göstergesi olmadığına kanıt?
===
[Yarın okulda seçim olduğun]u bilmiyordum
[Yarın okulda seçim olacağın]ı biliyordum
Zaman belirteciyle kullanıyon
[[Türkçede -Dık Ekinin Yantümcelerdeki İşlevi Üzerine]]A note on mood, modality, tense and aspect affixes in Turkish
Çok İşlevlilik Üzerine: Bir ekin birden fazla işlevi olması:
- Avantajlar: Dil daha az ekle daha fazla anlam ifade edebilir; bu, dilin ekonomisini artırır.
- Dezavantajlar: Anlam bağlama bağlı hale gelir ve yanlış anlamalara açık hale gelir.
-abil- ve -ma- sıralaması: “oku-ya-ma-m” ve “oku-ma-yabil-ir-im” örneklerinde, “-abil” ekinin hem negatif ekten önce (ability) hem de sonra (possibility) gelebileceği görülmektedir. Bu durum, eklerin anlam ve işlevine bağlı olarak farklı pozisyonlar alabildiğini gösterir.
On the Turkish Mnemonic Past, an Evidential Category
Türkçede Kip ve Zaman Eklerinin Kullanım Bağlamları
Türkçede kip ve zaman ekleri, bir olayın hatıra, kesinlik veya şüpheyle ifade edilmesinde kritik rol oynar:
- {-DI}: Bir olayın kesinlikle gerçekleştiğini ifade eder. Örneğin, “Ali geldi” cümlesi, konuşmacının olayın tanığı olduğunu veya doğrudan bildiğini ima eder.
- {-mIş}: Genellikle dolaylı bilgi veya duyum yoluyla öğrenilen olayları ifade eder. “Ali gelmiş” cümlesi, konuşmacının olayı görmediğini ancak duyduğunu ima eder.
- {-DIydı}: Hatırlama ve kişisel deneyime dayalı bir durumu anlatır. “Ali geldiğiydi” cümlesi, konuşmacının geçmişteki bir olayı hatırladığını belirtir.
Bu eklerin semantik farkları, olayın kaynağına (doğrudan gözlem, dolaylı bilgi, hatıra) bağlı olarak kullanımı etkiler. Örneğin, {-DIydı} ile anlatılan bir durum, kişisel hatırlamaya dayalı olarak geçmişi yeniden canlandırır ve genellikle samimi bir bağlamda kullanılır.
A New Analysis for Verbal Inflectional Affixes in Turkish
- Ali iki gündür çalış-ıyor
- +Continuity - Perfective
- *Ali iki gündür çalıştı
- -Continuity + Perfective
- Zero morpheme
-
- Continuity - Perfective
-
Uzun’a göre Türkçe’de zaman kategorilerinin sınıflandırılmasını açıklayın ve örneklerle destekleyin.
- Beklenen Cevap: Türkçe’de zaman kategorileri ikiye ayrılır:
- Geçmiş Zaman (-(y)TI): Örnek: Ali dün okula gitti.
- Geçmiş Olmayan Zaman (Sıfır Morfem): Şimdiki ve gelecek zamanları kapsar. Örnekler: Ali şimdi okula gidiyor. (şimdiki zaman), Ali yarın okula gidecek. (gelecek zaman).
Uzun’un analizi, adverblerin Türkçe dilbilgisel kategorileriyle nasıl etkileşimde bulunduğunu açıklar? Örneklerle açıklayın.
- Beklenen Cevap: Uzun’a göre, adverbler yalnızca zamanla değil, görünüş ve kip kategorileriyle de etkileşime girebilir. Örneğin:
- Ali dün eve geldi. (Geçmiş zaman ve tamamlanmışlık)
- Ali şimdi çalışıyor. (Süreklilik ve geçmiş olmayan zaman)
- Ali yarın eve gelecek. (Beklenti kipi ve geçmiş olmayan zaman)
Sıfır morfem analizinin dilbilimsel çalışmalara katkısını tartışın. Bu yaklaşımın avantajlarını açıklayın.
- Beklenen Cevap: Sıfır morfem analizi, Türkçe’nin aglutinatif yapısıyla uyumludur ve dilbilgisel kategoriler arasındaki karışıklıkları ortadan kaldırır. Ayrıca, bağlamsal ve pragmatik etkileri daha iyi anlamayı sağlar. Örneğin, “çok işlevli” eklerin yol açtığı belirsizlikler sıfır morfemle net bir şekilde ayrıştırılabilir.
Uzun (1998): Türkçede Olası Eylemcil Bileşikler
- Fikir: Türkçede eylemcil bileşiklerin yapı ve işlevleri incelenmiş, kök bileşikler ve eylem tabanlı bileşikler arasındaki farklar açıklanmıştır.
- Sonuç: Türkçede “olası bileşik” adı altında bir eylemcil bileşik türü bulunduğu ve bu bileşiklerin anlamsal ilişkiler kurduğu belirtilmiştir. Örneğin, “arı sokması” gibi bileşikler, tümleç ile başöğe arasında konusal bir ilişki kurar.
- Karşılaştırma: Bu analiz, Cinque’nin sıralama odaklı analizine göre daha çok Türkçe bileşiklerin anlamsal ve morfolojik yapısına odaklanmıştı
2. Tartışılan Temel Konular
2.1. Konusal Hiyerarşi ve Üye Yapısı
- Fikir: Eylemcil bileşiklerde, eylem ve tümleç arasındaki ilişki belirgin bir konusal hiyerarşiye dayanır.
- Konusal roller sıralaması: Edici (Agent) > Hedef/Kaynak/Yer (Goal/Source/Location) > Konu (Theme).
- Örnek: “Gaz ölçer” bileşiğinde gaz, ölçülen nesne olarak Konu rolünü üstlenir.
2.2. Bileşiklerde Görülen Ekler
- Fikir: Kök bileşikler ile eylemcil bileşikler arasında ek kullanımı açısından farklar vardır.
- Kök bileşikler: -(s)I eki alır (ör. gece lambası).
- Eylemcil bileşikler: Başöğesi türemiş bir adsıl olduğunda hem sıfatlaştırıcı hem de -(s)I ekini alabilir (ör. gün batımı).
- Olası bileşiklerde: -(s)I eki anlamı belirginleştirir.
2.3. İçsel ve Dışsal Üyeler
- İçsel Üyeler: Eylem tabanına daha yakın olan roller (ör. kız kaçırma - kız, dolaysız içsel üyedir).
- Dışsal Üyeler: Eyleme daha uzak roller (ör. arı sokması - arı, edici konumundadır).